Veerkracht versterken buiten Nederland

BoB en Nour de Haas

Knutsel je eigen knuffelhaas Bob en leer over je emoties praten. Dat is Build your own Buddy (BoB), een methodiek voor kinderen van 4 tot 8 jaar. Ze leren om in moeilijke situaties woorden te geven aan gevoelens en leren hoe ze ermee kunnen omgaan. TNO ontwikkelde en onderzocht BoB de Haas in Zuid-Soedan met stichting Red een Kind.

Kinderen leven onder leiding van lokale werkers in 11 sessies mee met haas Bob uit het bijbehorende boekje, geïllustreerd door een plaatselijke kunstenaar. In het verhaal komt haas Bob onderweg spannende situaties tegen. De kinderen leren omgaan met hun gevoelens en lichamelijke reacties op spannende situaties door de emotie regulerende oefeningen en activiteiten tijdens de sessies, met een zelfgemaakte knuffel aan hun zijde. Parallel aan de sessies voor kinderen vinden sessies met hun ouders plaats, zoals ook te lezen is het artikel Bob de Haas helpt vluchtelingenkinderen dealen met stress in Alle kansen voor alle kinderen, versie 2021.

Intussen zijn de resultaten uit Zuid-Soedan bekend (zie ook onder). Ook heeft een doorontwikkeling plaatsgevonden in Libanon, die Nour’s World heet, ontwikkeld met stichting Thaki en aan de situatie aangepast. TNO-onderzoeker Remy Vink stond aan de wieg van zowel BoB als Nour’s World. Ook Nour is een haas. Nour betekent ‘licht’ in het Arabisch en is zowel een jongens- als meisjesnaam.

Voorwaarden

• Een training voor de werkers ter plekke is essentieel voor wie BoB wil gebruiken.
• Voor Nour’s World is ook een e-learning beschikbaar. De e-learning staat al standaard bij de educatieve programma’s op de laptops, die door stichting Thaki aan Libanon worden geschonken.

Effecten

Met een voor- en nameting is gekeken naar de effecten van BoB de Haas. Uit de kwantitatieve data, observaties door TNO-onderzoekers en werkers op locatie en uit de interviews en focusgroepen met zowel ouders als kinderen blijkt het volgende:

Een hoger welbevinden bij kinderen

De Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) is afgenomen bij ouders over de kinderen. Dat is een vragenlijst die sterke kanten en eventuele psychosociale problemen meet en vastlegt of die invloed hebben op het dagelijks functioneren. Bij alle kinderen wijzen de scores op een vooruitgang van het welbevinden.

Ook aansprekend voor volwassenen

Volwassenen in de gemeenschap, ook ouders, gebruiken de metaforen die bij BoB voorkomen. Blijkbaar is het taalgebruik begrijpelijk en helpen de metaforen duidelijk maken welke gevoelens, in welke mate, worden ervaren. Denk aan de aanduiding met een hand op schouderhoogte die uitdrukt: ik zit hoog in mijn boosheid of verdriet. De taal voor kinderen tussen de 4 en 8 jaar spreekt dus ook volwassenen aan.

Stimuleert sociale steun

Kinderen in deze gebieden maken dikwijls traumatiserende gebeurtenissen mee, terwijl niet altijd traumatherapie voorhanden is. Gevoelens delen en steun zoeken bij hun buddy of hun ouders door er taal aan te kunnen geven, blijkt te helpen.

Werkzame elementen

Een buddy

De kinderen maken tijdens de groepsles zelf een knuffelhaas van eenvoudige materialen die ter plekke beschikbaar zijn. Bij deze buddy kunnen ze troost vinden en ze kunnen er hun ervaringen aan vertellen.

Oefenen

Voor jonge kinderen is nog altijd weinig materiaal beschikbaar om over gevoelens te praten. Met BoB oefenen zij concrete strategieën om met emoties om te gaan, zoals te zien in het filmpje. Ze leren speels, met metaforen wat ze voelen, hoe ze erover praten en hoe ze emoties kunnen verzachten. Zo leren ze ademhalingsoefeningen, visualiseren ze letterlijk of figuurlijk naar een veilige plek te gaan en fysiek stevig te staan als een boom.

Ook met ouders

Samen oefenen hoe je je uitdrukt en wat je helpt om je fijn of beter te voelen gaat sneller als jonge kinderen dat ook met hun ouders kunnen doen. Oefenen en ervaren werkt beter bij jonge kinderen dan erover praten. Bij Nour’s World is daarom een app voor ouders beschikbaar, die offline te gebruiken is (net als de e-learning).

Waar in de wereld

De methodiek is gestart in Zuid-Soedan en wordt nu ook daarbuiten gebruikt, zoals in Libanon. In Nederland is het nog niet gelukt om BoB in te voeren in het vluchtelingenwerk of basisonderwijs.

Doorontwikkeling

In samenwerking met stichting Thaki is een Arabische variant ontwikkeld en onderzocht, aangepast aan de taal en cultuur in Libanon. De methodiek Nour’s World wordt uitgevoerd in vluchtelingenkampen, achterstandsgebieden en plekken waar onderwijs wordt geboden.

De innovatie tot een digitale training zorgt dat locatie geen belemmering vormt om de methodiek aan te leren Ook is een app voor ouders ontwikkeld, waardoor de kinderen thuis ook met hun ouders kunnen oefenen. Nog steeds blijven ook het werken in de groep, samen ervaren en de buddy belangrijk.

Eerst is Nour’s World op 5 scholen aangeboden, getest en onderzocht; intussen kennen maar liefst 30.000 kinderen de methodiek door de app en e-learning op de gedoneerde laptops van Thaki.

Uit het onderzoek komen dezelfde resultaten als in Zuid-Soedan: een hogere SDQ en een gemeenschap waarin aan gevoelens laagdrempelig en begrijpelijk uitdrukking kan worden gegeven. Overigens zat er in de data wat ruis: leeftijden van kinderen klopten niet altijd of kinderen waren ouder dan voor wie de training was bedoeld.