Van spanning naar steun met de ScheidingsATLAS

Aanbod voor kinderen en ouders

Eerder nam TNO al het initiatief om groepsprogramma’s te ontwikkelen voor kinderen met gescheiden ouders. Al 15 jaar kunnen kinderen de erkende en wetenschappelijk onderbouwde programma’s Stoere Schildpadden voor kleuters en Dappere Dino’s voor 6- tot 8-jarigen volgen.

Gezinspedagoog Klein Velderman was ook mede-ontwikkelaar van deze programma’s: ‘In deze trainingen voor kinderen vindt ook een bijeenkomst met ouders plaats, niet verplicht, maar hooggewaardeerd. Vanuit de praktijk kregen we regelmatig de vraag of er geen specifieke oudertraining bestond.’

‘Met ouders en professionals werd nagedacht hoe zo’n oudertraining eruit zou kunnen zien: waaraan hebben scheidende ouders behoefte, wat helpt hen en hun kinderen? Verder haalden we inspiratie uit Amerika, waar het al eerder gebruikelijk was dat ouders die uit elkaar gaan ouder-educatie krijgen aangeboden (bijvoorbeeld met ACT, Assisting Children through Transitions).’

‘Steeds meer aanbieders van Stoere Schildpadden en Dappere Dino’s bieden tegenwoordig ouders van deelnemende kinderen de wetenschappelijk onderbouwde ScheidingsATLAS training aan, in plaats van de ouderavond die onderdeel is van de kindtraining.’

Geen interventie maar wegwijzer

Klein Velderman: ‘In Nederland kennen we verschillende interventies voor ouders die met scheiding te maken krijgen, zoals Ouderschap na Scheiding, Ouderschap Blijft, Kinderen uit de Knel. Dat zijn intensieve interventies, voor als er moeilijkheden zijn tussen ouders en/of rond de opvoeding na scheiding. Een algemene, laagdrempelige, korte training met praktische informatie over “hernieuwd ouderschap na scheiding”, bestond nog niet. Het is in feite vooral een wegwijzer voor ouderschap na scheiding.’

Voor iedereen?

‘Ja’, beaamt Klein Velderman volmondig. ‘De training is geschikt voor zowel problematische als soepel lopende scheidingen, voor jong en oud, los van opleidingsniveau, culturele achtergrond en het aantal kinderen. Juist door het contact leer je van elkaar.’

Effectief en erkend

TNO onderzocht in 2019 ook de werkzaamheid van de ScheidingsATLAS. Specifiek richtte het onderzoek zich op de impact ervan op het emotioneel welzijn van de ouder, de relatie tussen ouder en kind en de opvoeding.

‘Bekend is namelijk dat ouders door scheiding gemiddeld meer stress en gebrek aan steun ervaren en minder goed in hun vel zitten. Het gevolg is dat ouders minder oog hebben voor hun kind en minder geduld hebben om pedagogisch te reageren’, vertelt Klein Velderman.

‘Door de ScheidingsATLAS voelen ouders zich gesteund in hun zoektocht naar een nieuwe balans tussen tijd en aandacht voor het kind en voor zichzelf’, concludeert de TNO-onderzoeker.

‘Ouders hebben praktische handvatten en informatie gekregen om aan de slag te kunnen met de opvoeding, met ouderschap na scheiding en het omgaan met de ex-partner als collega-ouder, vinden ze. Andere ouders zouden ze de training aanraden.’

Ook professionals zijn blij met het programma. ‘Ze zeggen: “Eindelijk een methode waar alles bij elkaar is gebracht, verlies, rouw, communicatie en ouderschap na scheiding.”’

De ScheidingsATLAS groepstraining is als theoretisch goed onderbouwd erkend in de Databank Effectieve Jeugdinterventies (NJi).

Ook aan de slag?

Via verschillende organisaties in Nederland wordt de ScheidingsATLAS groepstraining aangeboden; Ouders worden erop geattendeerd door wijkteams, het scheidingsloket, de huisarts, scholen, Centra voor Jeugd en Gezin, maar ook via juridisch adviseurs.

Het Kenniscentrum Kind en Scheiding in Haaglanden en TNO zijn geaccrediteerd om samen nieuwe trainers op te leiden.

Toekomst

‘Scheiding is een ingrijpend life event voor alle betrokkenen,’ zegt de onderzoeker. ‘Ik ben blij dat we als TNO al jarenlang investeren in kinder- en ouderprogramma’s als Stoere Schildpadden, Dappere Dino’s en de ScheidingsATLAS. En dat we nu meer aandacht zien voor scheiden en de gevolgen.’

Met het thema scheiden is Klein Velderman voorlopig nog niet klaar. ‘Zoveel ouders en kinderen krijgen er tegenwoordig te mee maken. Graag zou ik zien dat aankomend hulpverleners al in de opleiding leren over de impact van scheiden. En dat ze weten hoe ze laagdrempelig hulp kunnen bieden.’

Klein Velderman is een van de trekkers van het leernetwerk Kind & Complexe Ouderrelaties onder regionale werkplaats SAMEN: ‘Er zijn veel verschillende partijen betrokken bij de ondersteuning van gezinnen tijdens en na scheiding. In ons leernetwerk werken vertegenwoordigers uit beleid (gemeenten), praktijk (van zorg tot recht, van preventief voorveld tot intensievere ondersteuning en jeugdbescherming), onderzoek, hogescholen en ervaringsdeskundigen samen om te komen tot een meer gemeenschappelijke visie en taal rondom scheiding. Er is meerwaarde te halen uit een gedeeld denk-, begrippen- en handelingskader, ofwel meer onderlinge verbinding in de ondersteuning van gezinnen.’