Verbeter samen het sociaal domein met leernetwerken

Jeugdigen en hun ouders moeten erop kunnen vertrouwen dat de zorg die zij ontvangen hen daadwerkelijk ondersteunt en aansluit op hun behoeften (Hervormingsagenda Jeugd, 2023). Wat vraagt dit van de jeugdsector? Naast inzichten in evidence based practice is een sterke, gezamenlijke leerstructuur- en cultuur onontbeerlijk, waarin leren en veranderen vanzelfsprekend zijn. TNO biedt expertise op het gebied van lerende organisaties en leernetwerken, een waardevolle steun in de ontwikkeling van een effectievere jeugdsector.

Leernetwerken in een lerende organisatie

Een lerende organisatie investeert continu in de kennis en vaardigheden van haar medewerkers. Succesvolle lerende organisaties hebben een hoog leervermogen en sterke verbindingen met andere praktijkorganisaties. Een leernetwerk is een krachtig middel om dit verder te versterken. Andersom is een leernetwerk vaak succesvoller wanneer de deelnemende partijen zelf ook lerende organisaties zijn.

In leernetwerken worden verschillende kennisbronnen benut, zoals wetenschappelijke kennis, ervaringskennis en vakkennis. Deze leernetwerken, ook wel community’s of practice of werkplaatsen genoemd, bestaan doorgaans uit 5-20 mensen die samen leren binnen hun praktijk. Ze wisselen kennis uit, ontwikkelen nieuwe materialen of methodieken en doen samen onderzoek. De leden delen een gemeenschappelijke uitdaging en leren van elkaar hoe ze deze beter aan kunnen pakken. Hierbij wordt ieders kennis en ervaring benut. Het resultaat is een sterkere samenwerking, effectiever sociaal beleid en kwalitatief betere hulpverlening.

Hoewel de populariteit van leernetwerken toeneemt, ontbreekt het nog aan systematische kennis over wat precies werkt. Daarin voorziet de werkwijze Leernetwerken in het sociaal domein (LISO). Deze wetenschappelijk onderbouwde aanpak helpt bij het effectief starten of evalueren van leernetwerken.

Met een LISO-leernetwerk leg je als organisatie een sterke basis voor samenwerking, innovatie en de ontwikkeling van lerende organisaties, zodat je de uitdagingen in de zorg voor jeugd kan aanpakken.
_{Chris Kuiper, mede-ontwikkelaar van LISO, lector transformaties in de zorg voor jeugd van de Hogeschool Leiden en directeur Innovatie en Kwaliteit van iHub}

De LISO-werkwijze

De LISO- werkwijze bestaat uit vijf bouwstenen of kernelementen die altijd terugkomen in een lerend netwerk en de aanpak, de drie fasen die je met het leernetwerk doorloopt.

	Kennisinfrastructuur Dit zorgt voor duidelijke afspraken over waar ontmoetingen plaatsvinden, wie de voortrekkersrol heeft, en waar informatie beschikbaar is.
	Synergie in samenwerking Dit zorgt voor duidelijke afspraken over waar ontmoetingen plaatsvinden, wie de voortrekkersrol heeft, en waar informatie beschikbaar is.
	Actieleren als rode draad Het leren en onderzoeken met elkaar vormt een constante in het netwerk, waarbij kennis en ervaring continu worden uitgewisseld.
	Vliegwiel voor verandering Leernetwerken geven vaak een impuls aan nieuwe werk- of zienswijzen in andere organisaties, vakgebieden en onder bredere groepen mensen.
	Vertrouwen in opbrengsten Een sterk leernetwerk vereist dat alle deelnemers vertrouwen hebben en houden in het gezamenlijke proces en de uitkomsten daarvan.

Fasen van verandering in een leernetwerk

De vijf kernelementen vormen het fundament van het leernetwerk. Tijdens de zoektocht naar verandering van complexe vraagstukken doorlopen de deelnemers drie fasen.

Fase 1: Samen begrijpen

Deelnemers, variërend van onderzoekers en beleidsmakers tot ouders en jongeren, verkennen elkaars perspectieven.

Fase 2: Samen doorgronden

In deze fase toetsen deelnemers hun verwachtingen op het thema via kleine experimenten in de praktijk. Ze beoordelen samen de resultaten om tot inzichten en veranderingen te komen.

Fase 3: Samen vertalen

Hier vertalen deelnemers inzichten naar praktische toepassingen en de implementatie ervan om doelen te bereiken.

Met deze cyclische werkwijze biedt het leernetwerk een effectieve route naar verandering en helpt het deelnemers om een duurzame aanpak te ontwikkelen voor complexe maatschappelijke vraagstukken.

LISO-HANDBOEK

Voor het toepassen van de aanpak in de praktijk hebben we een handboek ontwikkeld. Dit biedt praktische handvatten en voorbeelden waarmee professionals direct aan de slag kunnen. Het handboek ondersteunt organisaties om de LISO-werkwijze te integreren en systematisch te werken aan een betere zorg voor jeugd.

Voorbeelden van LISO-leernetwerken

Werkplaats SAMEN

In deze leerstructuur proberen jeugdhulpinstanties, jongeren, ouders, wetenschappers en hogescholen de hulpverlening aan jeugdigen verder te verbeteren.

Leernetwerk Echt samenwerken met jongeren

Jongeren en onderzoekers geven een kwaliteit- en gebruikersimpuls aan het onderzoeksparadigma participatief actieonderzoek.

Leernetwerk ouderschap 2040

Welk toekomstperspectief hebben de ouders van de toekomst over het gezond combineren van werk en jong gezin?

De waarde van een LISO-Leernetwerk

Werken binnen een leernetwerk helpt professionals niet alleen hun eigen vaardigheden en lerend vermogen te benutten, maar versterkt ook de samenwerking met andere partners in het netwerk. Complexe vraagstukken, zoals integrale samenwerking tussen school, hulpverlening en het gezin en normaliseren binnen de jeugdzorg, kunnen hierdoor steeds beter worden aangepakt. Dit leidt tot jeugdzorg die beter aansluit op de specifieke behoeften van jongeren en hun ouders.

Meer lezen?

Voor de online-tool en het handboek Verbeter samen het sociaal domein met leernetwerken met de LISO-werkwijze ga je naar leernetwerkeninhetsociaaldomein.nl

Heb je vragen, neem dan contact op met onze leernetwerkexpert Noortje Pannebakker.