Succesvol en blijvend gewichtsverlies

‘In Nederland wordt bijvoorbeeld de Gecombineerde Leefstijlinterventie (GLI) aangeboden en vergoed voor volwassenen met obesitas. Bij zo’n individuele of groepsinterventie leren mensen die op een gezond gewicht willen komen om meer te bewegen, anders te eten en stress in hun leven te verminderen.’

100 technieken

‘Er zijn bijna 100 manieren of technieken om zo’n gedragsverandering in je leven voor elkaar te krijgen. Wij onderzochten welke eigenlijk het beste werkt en hoe dat komt.

In een systematische review vergeleken we 55 onderzoeken met elkaar, die hadden gekeken of een bepaalde interventie bijdroeg aan een blijvende gedragsverandering en behoud van het behaalde nieuwe, gezonde gewicht.’

Effectief

‘We zagen dat leefstijlinterventies kleine, maar wel significante effecten hebben op blijvend gewichtsverlies. Maar dat is voornamelijk het geval bij leefstijlinterventies die gebruikmaken van de volgende technieken:

• een doel stellen,
• instructies geven hoe je het gedrag laat zien,
• laten zien hoe ander gedrag eruitziet,
• mentale ruimte helpen creëren om het gedrag te laten zien,
• jezelf belonen als je een (tussentijds) doel hebt behaald.’

3 tot 5 kg

‘Een beetje teleurstellend is dat leefstijlinterventies met deze 5 technieken toch maar een klein effect hebben: het leidde tot een gewichtsverlies van tussen de 3 en 5 kilo. Hoewel een beetje afvallen al gezondheidswinst oplevert, zou meer nog beter zijn. Overigens is het een gemiddelde, dus het kan zijn dat sommige mensen juist veel meer zijn afgevallen.

Het moet nog onderzocht worden of een leefstijlinterventie succesvoller is als deze kenmerken worden gecombineerd, of welke combinatie het beste resultaat geeft.

Kinderen

‘In ander onderzoek naar het effect van leefstijlinterventies namen we kinderen met obesitas onder de loep uit een lagere sociaaleconomische situatie. We weten namelijk dat deze kinderen vaker obesitas ontwikkelen. Ook kunnen ze minder goed terugvallen op de technieken die worden aangereikt in leefstijlinterventies: ze krijgen vaak minder sociale steun uit de omgeving of van hun ouders en ervaren stress door pesten en stigmatiseren en voelen daardoor minder ruimte in hun hoofd om nieuw gedrag aan te leren.’

Langer is beter

Helaas was het effect van de interventies op hun BMI (Body Mass Index) klein tot verwaarloosbaar. Wel hoopvol stemt de bevinding dat de kans op een gezonder gewicht toenam als kinderen meer dan 6 verschillende gedragsveranderingstechnieken aangeleerd kregen. Of dat er specifieke technieken werden aangereikt, zoals problemen leren oplossen, jezelf leren zien als rolmodel voor hoe je tot ander gedrag komt en juist niet praten over de consequenties van overgewicht voor de gezondheid. Een lange adem is ook belangrijk: langduriger interventies leidden vaker tot gewichtsverlies dan kortere.’

Interventie in de JGZ

‘Verder werken we met Maastricht University aan het doorontwikkelen van de leefstijlinterventie COACH, die kinderartsen in ziekenhuizen inzetten. De interventie is toepasbaar gemaakt voor de JGZ en het sociaal domein en heet dan Your Coach Next Door. Onderzoek van TNO-collega’s bij de afdeling Metabolic Health Research naar deze leefstijlinterventie laat trouwens iets bijzonders zien. Zelfs als een kind geen gezonder gewicht bereikt, gaan de ontstekingswaarden in het lijf toch omlaag. Dat is goed nieuws voor de gezondheid van het kind.’

Vanaf eind 2024 is het onderzoek ‘Effective behavior change techniques for succesful weight los maintenance among adults: A systematic review and meta-analysis’ online te vinden.

Lees over het effect van leefstijlinterventies bij kinderen in lagere SES in ‘Behavior change techniques that prevent or decrease obesity in youth with a low socioeconomic status: A systematic review and meta-analysis’(Harakeh, 2023).